Τετάρτη 6 Μαρτίου 2013

Η κάθαρση της καρδιάς,ως προϋπόθεση της Ιεραποστολής.Καθηγητής ΑΠΘ κ.Τσελεγγίδης.


blog counter







κφωνήθηκε στό ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΕΙΟ του Δήμου Λαρισαίων στίς 28 Φεβρ.2013,στην Γεν.Συνέλευση της ΠΟΡΕΙΑΣ ΑΓΑΠΗΣ


Εναι βιβλικ λήθεια, τι καθαρότητα τς καρδις ποτελε τν θεμελιώδη
πρϋπόθεση τς ποκαλύψεως το Θεο στν νθρωπο, μέσω τς μεσης θεοπτίας.
Χριστς στν π το ρους μιλία Του μακάρισε σους χουν καθαρ τν
καρδιά τους, γιατί ατο θ δον τ Θε (Μθ. 5,8). λόγος το Θεο εναι
διάψευτος, δν πιστρέφει κενός, μένει "ες τν αώνα", κα πιβεβαιώνεται
μπειρικ κα πληθωρικ πάντοτε στ πλαίσιο τς κκλησίας.
ν θεοπτία, ς "όρατη" θέα κα μεση κοινωνία μ τν Τριαδικ Θεό, εναι
πώτερος κα κύριος σκοπς το νθρώπου, κα ν ατ θεοπτία βρίσκεται, ς
ντολογικ δυνατότητα, στς προδιαγραφς το ναγεννημένου κ Πνεύματος γίου
πιστο, τότε κάθαρση τς καρδις, ς ποτέλεσμα τς "πράξεως", εναι τ
κατεξοχν πνευματικ "κλειδ" γι τν πρόσβαση το νθρώπου στς ρεαλιστικς
προοπτικές το νέου ν Χριστ εναι του.
Ο προοπτικς ατς συνιστον τν ερ ποστολ το κάθε πιστο, πρωτίστως στν
διο τν αυτό του, λλά παράλληλα συνιστον κα τ περιεχόμενο τς εραποστολς
πρς τν γγς κα τν μακρν νθρωπο, ποος, τσι, γίνεται ληθιν πλησίον δι
τς γάπης.
ξιολογικς, κάθαρση τς καρδις -κατ τν φερώνυμο τς θεολογίας γιο
Γρηγόριο- εναι νώτερη τς θεολογίας. "Καλ εναι", λέει θεολόγος γιος
Γρηγόριος, "ν θεολογε κανείς. Καλύτερο μως εναι ν καθαρίζει τν αυτό του γι
τ Θεό". Κα τοτο, γιατί μόνο μ τν καθαρότητα τς καρδις διασφαλίζει
νθρωπος τ θεοπτία, ποία ποτελε τ διαμφισβήτητο θεμέλιο το ρθοδόξως
κα πλανς θεολογεν.
Κα χι μόνον τοτο, καθαρότητα τς καρδις, ς γιοπνευματική κατάσταση,
παρέχει κα τν σφαλ προϋπόθεση το πλανς κα ρθοδόξως νεργεν. Τόσο
μως τ πλανς κα ρθοδόξως θεολογεν, σο κα τ πλανς κα ρθοδόξως
νεργεν, ν ποτελον ντολογικς δεδομένα, παραμένουν πάντοτε πρακτικς
ζητούμενα, ς ερ ποστολ το κάθε πιστο, ποστολή, πού καταξιώνει κα τ
ατεξούσιό του.
Γι ν κατανοηθον πληρέστερα τ παραπάνω, θ προβομε σ κάποιες θεολογικο
χαρακτήρα διευκρινίσεις.
Καταρχήν, θ ναφερθομε παραιτήτως κα συνοπτικς σ κάποια δεδομένα τς
θεολογικς νθρωπολογίας τς κκλησίας μας, πού ναφέρονται στ σύσταση το
νθρώπου.
Μ βάση τ δεδομένα ατά, νθρωπος δημιουργήθηκε κατ' εκόνα κα καθ'
μοίωσιν το Δημιουργο του, το Τριαδικο Θεο. Τ κατ'εκόνα, εδικότερα,
ναφέρεται στν ψυχ το νθρώπου, ποία χει νο, λόγο κα πνεμα. Τ καθ'
μοίωσιν ναφέρεται στ χαρισματικ προοπτική το κατ'εκόνα, στ χαρισματικ
δηλαδ θέωση το νθρώπου. κόμη πι συγκεκριμένα, μ τ "μφύσημα" το Θεο στν δάμ, νθρωπος λαβε εθς ξαρχς, χαρισματικά, ς ντολογικ γνώρισμά του κα τν κτιστη Χάρη το γίου Πνεύματος, μ τν ποία κα μόνο μποροσε ν κοινωνε μεσα κα προσωπικ μ τν κτιστο Δημιουργό του.
Παραβιάζοντας δμ κα Εα τν ντολ το Θεο, πού τος δόθηκε στν
Παράδεισο, γι τν σκηση το ατεξουσίου τους κα τν κούσια παραμονή τους
στ γαθό, χασαν τ θεοποι Χάρη το γίου Πνεύματος, κα κατ συνέπεια τ καθ' μοίωσιν, κα γιναν ατία τς δουλείας τν νθρώπων στν μαρτία, τ θάνατο κα τν διάβολο. τσι, ο νθρωποι στερήθηκαν στ ξς τ δυνατότητα, πού εχαν, ν κοινωνον μεσα κα προσωπικ μ τν Θε δι το γίου Πνεύματος κα ν ναπτύσσονται δυναμικ κα τελευτήτως στ καθ' μοίωσιν.
Μ τν πρόσληψη μως τς νθρώπινης φύσεως π τ Θε Λόγο κα τ σωτηριώδη
γεγονότα τς πιγείου ζως το Χριστο, παρέχονται στος πιστος πολ νώτερες
δυνατότητες, π κενες, πού εχε τ προγονικ ζεγος στν Παράδεισο.
κκλησία, ς τ μυστηριακ σμα το Χριστο, καθιστ πλέον σταθερ τ ζωνταν
κοινωνία το νθρώπου μ τν Τριαδικ Θε κα μφανίζει τ χαρισματικ ν γί
Πνεύματι νωση μ'Ατν ς περφυ πραγματικότητα, πού καταπλήσσει κα ατ τ
γγελικ τάγματα.
Συγκεκριμένα, πιστός, ντασσόμενος στ σμα το Χριστο μ τ βάπτισμα,
ναγεννται χαρισματικς κα θεραπεύεται ντολογικς π τς συνέπειες τς
προγονικς πτώσεως, πελευθερούμενος οσιαστικ π τν μαρτία, τν αώνιο
θάνατο κα τν κυριαρχία το διαβόλου. ς ργανικ μέλος πλέον το μυστηριακο
σώματος το Χριστο, πιστς γίνεται "συγγενής" το Τριαδικο Θεο, φο, κατ
τν πόστολο Παλο, μ τ βάπτισμα "νδύεται" χαρισματικς τν Χριστ (Γαλ. 3,
27), κα γίνεται μέλος "το σώματος Ατο, κ τς σαρκς Ατο κα κ τν στέων
Ατο" (φ. 5, 30). τσι, λλωστε, ποκτ πιστς κα τ χαρισματικ υοθεσία
το Θεο (βλ. Γαλ. 3, 26-27. "Πάντες γρ υο στε δι τς πίστεως ν Χριστ ησο,
σοι γρ ες Χριστν βαπτίσθητε, Χριστν νεδύσασθε").
Μ τ γιο Χρίσμα, πιστς δέχεται στν λη παρξή του τν κτιστη κα θεοποι
Χάρη το γίου Πνεύματος, μέσω τς ποίας κοινωνε οσιαστικ μεσα κα
προσωπικ μ τν Τριαδικ Θε κα νώνεται χαρισματικς μ' Ατόν. Μ τ γιο
Χρίσμα, ποκτ πιστς τ μόνιμη νοίκηση το γίου Πνεύματος ντός του.
Τεκμήριο τς ληθινς υοθεσίας μας εναι τ ντς μας γιο Πνεμα, πού μαρτυρε
τ γνησιότητα τς χαρισματικς υοθεσίας μας, ποκαλώντας τ Θεό, Πατέρα μας.
"τι δ στε υοί", σημειώνει πόστολος Παλος, "ξαπέστειλεν Θες τ πνεμα
το υο ατο ες τς καρδίας μν, κρζον, ββά πατήρ".
Στ πλαίσιο τς κκλησίας, τ σμα το πιστο γίνεται χαρισματικ νας το γίου
Πνεύματος, ψυχ του γίνεται, στ να ατό, τ γιο Βμα, ν νος του
καθίσταται τ γιο Θυσιαστήριο. Μ ατς τς χαρισματικς προϋποθέσεις μετέχει
πιστς σ λα τ θεουργ μυστήρια κα κατεξοχν στ μέγα μυστήριο τς Θείας
Εχαριστίας, μ τ ποο κα μόνον τρέφεται, ζε κα αξάνει πνευματικς.
λα τ παραπάνω εναι ντολογικς δεδομένα στ πλαίσιο τς κκλησίας μας.
Εναι μως κα βιωματικς ζητούμενα πό τούς κάστοτε πιστούς της. δ θ ναφερθ δι' λίγων στν μπειρικ κατάστασή μας.
λοι μας, δυστυχς, μετ τ βάπτισμα πενεργοποιήσαμε τ Χάρη το γίου
Πνεύματος μ τ νοητ "μπάζα", τ ρυπογόνα πόβλητα τς μαρτίας, πού
πισωρεύσαμε στ νοερ κέντρο τς πάρξεώς μας, δηλαδ στν καρδιά μας. Τόσο
τ κούσια "μπάζα" τς κενοδοξίας τν γονέων μας, κατ τ βρεφικ κα παιδικ
λικία μας, σα κα τ κούσια νοητ πόβλητα τς μαρτίας, πού δεχθήκαμε π τ
στεν κα ερύτερο πολιτισμικ περιβάλλον μας, μς "μπάζωσαν" κα μς ρύπαναν
σ κλιμακούμενο βαθμό.
Κατ τν γιο Μάξιμο τν μολογητή, νοητ καθαρσία τς μαρτίας διακρίνεται
γενικς σ τέσσερις βαθμίδες. Στν πρώτη, κα χειρότερη ξιολογικς βαθμίδα
καθαρσίας, βρίσκεται νθρωπος κενος, πού χει σφαλμένη θεώρηση το Θεο,
εναι δηλαδ τερόθρησκος εδωλολάτρης. Στ δεύτερη βαθμίδα καθαρσίας
βρίσκεται νθρωπος, πού σφάλλει ς πρς τν ρθή πίστη, κενος δηλαδ πού
εναι αρετικός.
Πρν περάσουμε στς λλες δύο βαθμίδες καθαρσίας το νθρώπου, θεωρομε τι
εναι ναγκαο ν δώσουμε κάποιες παραίτητες διευκρινίσεις, γι ν ναδείξουμε τ
σωτηριολογικ σημασία τν πισημάνσεων το γίου Μαξίμου. ρθότητα κα
πληρότητα τς λήθειας, πού ναφέρεται στ Θεό, δν μπορε ν διαχωριστε π τ
ζω στν πληρότητα κα τν αθεντικότητά της, χωρς λέθριες συνέπειες.
ζω εναι λλη ψη τς λήθειας. Στν προκειμένη περίπτωση, πρόκειται γι
τν κτιστη κα αώνια ζωή. Εναι πολ διαφωτιστικ σύνδεση, πού κάνει
Χριστς νάμεσα στν αθεντικ λήθεια κα τ ζωή. Χριστός, ς Ατοαλήθεια,
μς διαβεβαιώνει, τι "ατ στιν αώνιος ζωή, να γινώσκουσί σε τν μόνον
ληθινν Θεν κα ν πέστειλας ησον Χριστόν". Δηλαδή, αώνια ζω εναι
γνώση το ληθινο Θεο. Κα πς γίνεται ατό; δ πρέπει ν λάβουμε πόψη, τι
στ βιβλικ κα τν κκλησιαστικ γλώσσα γνώση εναι βιωματικ κα χι πλς
πληροφόρηση διανοητικο χαρακτήρα. Γνώση σημαίνει βιωματικ μπειρία.
μπειρία, δηλαδή, πού προκύπτει π τ μετοχ τς λήθειας.
Μετ τς διευκρινίσεις ατές, ν πανέλθουμε στ συνέχεια το λόγου. Στν τρίτη
βαθμίδα καθαρσίας εναι κενος, το ποίου νος συγκατατίθεται στος πονηρος
λογισμούς. Τέλος, στν τέταρτη κα κατώτερη ξιολογικς βαθμίδα καθαρσίας
βρίσκεται νθρωπος κενος, πού χει κα νεργ συμμετοχ το σώματος στ
διάπραξη τς μαρτίας. σωματικς δηλαδ τελούμενη μαρτία εναι μικρότερη
μαρτία. Κα ελογα, φο τ σμα δν μαρτάνει ατοτελς κα ατονόμως. Σ
ποια βαθμίδα καθαρσίας μως κα ν βρίσκεται νθρωπος, δυνατε ν
καθαριστε μ μόνες τς κτιστς δυνατότητές του.
κάθαρση τς καρδις, στν ποία συσσωρεύονται ς κατακάθια ο νοερς
καθαρσίες λων τν βαθμίδων, πραγματοποιεται μόνον κτίστως, δι τς
καθαρτικς νεργείας τς Χάριτος το γίου Πνεύματος. κάθαρση ατή, πού
ρχίζει π τ νο το νθρώπου, θ μς πε εδικότερα γιος Διάδοχος, πίσκοπος
Φωτικς, τι εναι ργο μόνο το κτίστου κα πλήρους θείας δόξης φωτς το γίου Πνεύματος.
Πρακτικς, κάθαρση τς μαρτίας γίνεται κατ τρόπο σκητικ κα κατ’ξοχν
μυστηριακό. Διαδικαστικς, μως, στ πλαίσιο τς κκλησίας, κυρίαρχο ρόλο
διαδραματίζει νοερ προσευχή, εχ το ησο: "Κύριε, ησο Χριστέ, λέησόν
με". Μ τ σύντομη κα περιεκτικ ατ προσευχ μολογομε τ θεότητα το
ησο, ς Θεανθρώπου, κα ς ατουργο τς σωτηρίας μας. Γι' ατό κα
πικαλούμαστε τ λεός Του, δηλαδ τν εσπλαγχνία Του, πού δν εναι λλη π
τν δια τν κτιστη βασιλεία Του. Ατή, λλωστε, κζήτηση τς βασιλείας το
Θεο ποτελε κα τν κορυφαία προτεραιότητά μας, σύμφωνα μ τν ντολ το
Χριστο: "Ζητετε πρτον τν βασιλείαν το Θεο κα τν δικαιοσύνην
(=εσπλαγχνίαν) Ατο, κα τατα πάντα (σα φορον δηλαδ τν πιβίωση μας)
προστεθήσονται μν" .
πικαλούμενοι, διαρκς, τ λεος το Θεο, πρακτικς ταπεινωνόμαστε, κα ατ
ταπεινοφροσύνη μας λκύει, ς πνευματικς μαγνήτης, τ θεία Χάρη, σύμφωνα μ
τν πνευματικ νόμο, πού λέει, τι Θες "ταπεινος δίδωσιν χάριν". λλωστε, μ
τν ν λόγ θερμ προσευχή, χι μόνο νακαλεται πενεργοποιημένη μέσα μας
θεία Χάρη, λλά διατηρεται κα συνεχς νεργή.
διαδικασία καθάρσεως τς καρδις κολουθε πιγραμματικς τν ξς πορεία:
Πρτα πιστς πικαλεται τ λεος το Θεο μ τ μονολόγιστη εχ το ησο.
πικαλεται δηλαδ τ Χριστό, ς τ ποστατικ φς το Πατρός, ν φωτίσει τ
νοητ σκότος τς καρδις του.
λευση το θείου φωτς λειτουργε ταυτόχρονα κα ς γνήσια ατοεπίσκεψη. Κα
τοτο, πειδ δι το συμπαθος πρς μς κα παρακλήτου ατο φωτς - τ ποο
μπλουτίζει τν πιστ μ τν κτιστη θεότητά του- ποκτ πιστς κτίστως τν
πρτο βαθμ τς ληθινς ατογνωσίας του. Ατ ατογνωσία δηγε τν πιστ σ
βαθει μετάνοια -μεταστροφ δηλαδ το νο πρς τ Θεό-, τν δηγε στν
ελικριν ξομολόγηση κα στν "ν ασθήσει κα κατανύξει" ψυχς μετοχ στ θεία
κοινωνία.
Τ τελευταα ατά συνιστον τ μυστηριακ διαδικασία καθάρσεως τς καρδις.
λλ κα μυστηριακ διαδικασία δν ποτελε μι μηχανιστικ λειτουργία κάποιου
μαγικο ατοματισμο. πεναντίας, προϋποτίθεται πάντοτε συνεχς κα λεύθερη
συνεργία το πιστο, ποία κφράζεται νεργς μ τν πνευματικ γρήγορση, τ
γνωστ σκητικ νήψη, ποία, ταν σκεται πιμελς, διασφαλίζει χι μόνο τν
δωρηθείσα μυστηριακς καθαρότητα το νο λλά κα τν καθαρότητα τν
ασθήσεων.
πουσία τς νήψεως σημαίνει σκότωση-σκοτείνιασμα- το νο κα συνακόλουθα
δουλεία το νθρωπου στ πάθη του. κενο, μάλιστα, πού σκοτίζει σταθερ τ νο
το πιστο κα μποδίζει τν νθεο γάπη του, εναι βιοτικ μέριμνα, πού νοεται
ς γωνιώδης φροντίδα το νο γι τ πρς τ ζεν, λλά κα ς συνεχς μπλοκ
το νο στν μεσότητα τς καθημερινότητας.
Μάλιστα, κατ τν γιο Μάρκο τν σκητή, "ταν ψυχ σκοτιστε π τν φιληδονία κα τν κενοδοξία, πέφτει στ βυθ τς γνοιας. Τότε, οτε τν ντολ τς
γίας Γραφς κούει, οτε τς συστάσεις τν μπείρων, λλά κολουθε μόνο τς
δικές της σκέψεις".
ς πανέλθουμε μως στ νοερ προσευχή. Μ τ συνεχ πίκληση το ησο
κολουθε νέα ατοεπίσκεψη κα νέα βαθύτερη ατογνωσία, ως του πιστς
φθάσει σταδιακ στ θέα τοδεχθος προσωπείου τν παθν του", σύμφωνα μ
τν πνευματικ μπειρία το γίου Γρηγορίου Παλαμ. Τότε πιστς σιχαίνεται κα
μισε τν λλοτριωμένο αυτό του κα τσι, παλλασσόμενος πρακτικς π τ
φιλαυτία του, μπορε ν γίνει γνήσιος μαθητς το Χριστο, κολουθώντας
γαπητικς τ θέλημα το Χριστο, ς σφαλ κα διαμφισβήτητο μονόδρομο.
Κατ συνέπεια, ρχή τς πνευματικς κα μυστικς ργασίας τς καθάρσεως τς
καρδις εναι προσευχή. Ατ δια προσευχ το ησο χει καθαρτικ
χαρακτήρα γι τν ψυχή. Μ τν εχ το ησο γίνεται μεση κάθαρση το νο.
Μ ατήν, πως μ σχυρ καθαρτικ φάρμακο, εκολα κάνει πιστς μετ κα
ποβάλλει σους πονηρος λογισμος δέχτηκε νος του.
Ατή, λλωστε, κδιώκει τ σκοτειν σύννεφα, πού ρχονται πό τούς νέμους τν
σκοτεινν πνευμάτων τς πονηρίας, κα διασκορπίζει τς φαντασίες τν παθν.
δια εχ εσάγει τ Χριστ στν καρδι το πιστο, ς ποστατικ κα κτιστο φς,
πότε φωτειν νοήματα γενννται πλέον στν καρδι το προσευχόμενου.
νέργεια το κτιστου ατο φωτς εναι μεση στ νο, κα π κε διαβιβάζεται
στν ψυχ κα στ σμα το πιστο, "ν πάσ ασθήσει", κατ τν γιο Γρηγόριο
Παλαμ. Γι'ατό, λλωστε, κα Μ. Βασίλειος συνιστ, πρώτη κίνηση τς ψυχς
ν φιερώνεται προσευχητικά στ Θεό: "Τ πρτα τς ψυχς κινήματα, τ Θε
ναθήματα", σημειώνει χαρακτηριστικά.
κενο, πού μς καθιστ στν πράξη πιστούς, δν εναι πλς κα μόνον
μυστηριακή νταξή μας στ μυστηριακ σμα το Χριστο, λλά κατεξοχν
νεργς κα γαπητική παραμον μας σ'ατό. διος Χριστς μς διαβεβαίωσε, τι
" χων τς ντολάς μου κα τηρν ατάς, κενος στιν γαπν με".
Κατ συνέπεια, πιστ τήρηση λων τν ντολν βεβαιώνει τν πιστότητά μας στ
Χριστό, ν πείθεια στς ντολς Του μς ποδεικνύει χι πιστούς, λλα -
πιστους. Κα ς πιστοι / ατονοήτως κυριευόμαστε π τν μαρτία.
διαβεβαίωση δηλαδ το ποστόλου Παύλου, τι ς βαπτισμένους πλέον "μαρτία
μν ο κυριεύσει", σχύει μόνο μ τν προϋπόθεση, τι θ τηρήσουμε τς ντολές.
ταν τηρήσουμε τς ντολές, θ βρομε τν τελειότητα, πού μς χει δωρηθε στ
βάπτισμα. ντίθετα, ν δν τς τηρήσουμε, θ φανε τι νεργε μ τ θέλησή μας
μαρτία μέσα μας. φείλουμε, λοιπόν, ν ζομε μ βάση τς προδιαγραφς το εναι
μας, τς ποες μς ποδεικνύουν Ο ντολς το Θεο.
Ν ζομε δηλαδ χι πλς, πως δημιουργηθήκαμε "καλο λίαν", λλά, κυρίως,
πως γίναμε μ τν ναγέννησή μας στν κκλησία. Ν ζομε ς "ζντα μέλη
Χριστο" κα ς "τέκνα φωτός". δ, πρέπει ν σημειώσουμε, πώς εναι διαίτερα
παρήγορο τ γεγονός, τι, πειδ εμαστε ργανικς νταγμένοι στ μυστηριακ σμα το Χριστο, εναι πάντοτε, στν παρούσα ζωή, δυνατ παναζωογόνηση κα
νακαινισμός μας δι τς μετανοίας κα τς ν γένει μυστηριακς ζως.
ντίθετα, ταν δν τηρομε τς ντολς το Θεο, φιστάμεθα περισφύξη π δεσμ
πονηρν πιθυμιν κα ψυχοφθόρων δονν, ν πλήρης τήρηση τν ντολν
καθαρίζει ξ’λοκλήρου τν ψυχ κα τν καθιστ δεκτική το θείου φωτισμο.
τήρηση τν ντολν λέγεται κα εναι πρακτικ ρετή, π τν ποία γεννται
γάπη το Θεο. κάθαρση δηλαδή, πού προκύπτει π τν τήρηση τν ντολν,
ποτελε τν προϋπόθεση τς γάπης το Θεο μέσα μας.
Πς μως φθάνουμε σταδιακ στν μαρτία κα στν καθαρσία τν παθν;
νθρωπολογικς, μαρτία χει τν φετηρία της στ νο, κα εδικότερα στν
προαίρεση το νθρώπου.
τσι, κάθε συγκατάθεση το λογισμο μας σ κάποια παγορευμένη πιθυμία, ς
νήδονη συγκατάθεση, εναι μαρτία. συγκατάθεση στν πονηρ λογισμ σκοτίζει
τ νο. ταν διαδικασία ατ τς συγκαταθέσεως χρονίζει, ποκινεται κενο πού
νομάζεται πάθος.
π τν ποκίνηση ατ το πάθους φθάνει κανες σιγ-σιγ στν νεργ πράξη τς
μαρτίας. Γι' ατ τ λόγο, εναι ποφασιστικς σημασίας πόρριψη τν πονηρν
λογισμν στν φετηρία τους.
πόλεμος κατ τν λογισμν εναι δύσκολος, πειδ πρόκειται γι σώματη πάλη.
μως στν γώνα ατ κατ τν λογισμν νος σχυροποιεται μ τν διάλειπτη
προσευχή, κα τσι μπορε ν περισχύει ναντι τν λογισμν. Σ τελευταία νάλυση
μως, νίκη κατ τν πονηρν κα καθάρτων λογισμν εναι δρο τς θείας
Χάριτος.
Ο πονηρο λογισμο ποτελον θανατηφόρο δηλητήριο τς καρδις, κα γενννται
στν ψυχή, κατ τν γιο Θεόδωρο δέσσης, π τν στολισμ τν νδυμάτων (τν
κενοδοξία), τν χορτασμ τς γαστρς (τν φιληδονία) κα τς βλαβερς
συναναστροφές.
ποκινονται δ ο λογισμο ατοί, πως επαμε παραπάνω, ξαιτίας τν παθν. Τ
πλέον γενικ πάθη εναι τρία: φιληδονία, φιλαργυρία κα φιλοδοξία. π τ
πάθη ατ γεννιέται πλθος παθν κα εδη ποικιλόμορφης κακίας. ποιος νικ τ
τρία γενικ πάθη -πού εναι ο ρχηγο κα ο γεμόνες- νικ κα λα τ λλα πάθη.
φετηριακς, αχμαλωσία μας π τ πάθη φείλεται στν ποπροσανατολισμ
το νο μας π τ Θεό, πως ντίστοιχα πελευθέρωσή μας π ατ ρχίζει μ
τν παναπροσανατολισμ το νο μας πρς τ Θεό, πράγμα πού κφράζεται μεσα
κα πρακτικ μ τν ναρξη τς προσευχς.
Πάντως τά σωματικ πάθη λαττώνονται σαφς κα φθίνουν μέσω τν κακοπαθειν
το σώματος, ν τ ψυχικ -πού εναι κα κρυφ- φανίζονται μ τν παθοκτόνο
ταπεινοφροσύνη, τν πραότητα κα τν γάπη. κάθαρση τν παθν τς ψυχς
νοεται εδικότερα ς κάθαρση το πιθυμητικο, το θυμοειδος κα το λογιστικο.
Ο τρες ατς δυνάμεις τς ψυχς καθαρίζονται ς ξς: μπαθς πιθυμία
φανίζεται μ τν γκράτεια, σ συνδυασμ μ τν ταπεινοφροσύνη. θυμς καταπραΰνεται μ τν γάπη, ν λογισμός, πού περιπλανται ρεμβόμενος,
συμμαζεύεται π τν προσευχ κα τ μνήμη το Θεο γενικότερα. κάθαρση τς
ψυχς, κατ τν μέγα θεωρητικό το συχασμο, γιο Γρηγόριο Παλαμ, ρχίζει
π τ πιθυμητικό, προχωρε στ θυμικ κα λοκληρώνεται μ τν κάθαρση το
λογισμικο.
Εναι διαίτερα σημαντικ ν γνωρίζουμε, τι σα πράττουμε μπαθς δν
ξαντλονται στς πράξεις μας, λλά συναρτνται βαθύτερα μ τν ψυχοσωματικ
νότητά μας. Εδικότερα, ο μνμες τν κακν νεργειν μας κυριεύουν μπαθς
τν ψυχή μας. Καί, νόσω ψυχ κινεται μπαθς, κυριαρχεται π τν μαρτία.
ταν μως πιστς βρίσκεται ταπειν σ συνεχ προσευχή, ποτάσσοντας τ
θέλημά του στ θέλημα το Θεο, δν μαρτάνει. Μάλιστα, δι τς διαλήπτου
προσευχς, γίνεται φανισμς τς πρακτικς μαρτίας κα τν καθάρτων παθν.
πόστολος Παλος, πάντως, μς διαβεβαιώνει, τι μέσω τς προσευχς μπορομε
ν καθαιρομε τος πονηρος κα περήφανους λογισμος κα τ χυρώματα το
πονηρο π τ βάθη τς καρδις κα ν τ ποτάσσουμε λα στ θέλημα το
Χριστο: "Λογισμος καθαιροντες", μς λέει, "κα πν ψωμα παιρόμενον κατ
τς γνώσεως το Θεο, κα αχμαλωτίζοντες πν νόημα ες τν πακον το
Χριστο".
Μετ τν κάθαρση τν παθν, κα τ συνεχ κζήτηση το Θεο, κολουθε
φωτισμς το νο κα χαρισματικ νοίκηση το Τριαδικο Θεο στν καρδι το
πιστο, σύμφωνα μ τ ρητ διαβεβαίωση το Χριστο: "λευσόμεθα (νν. μετ το
Πατρς) κα μονν παρ'ατ ποιησόμεθα". Κατ συνέπεια, εναι πολ σαφες ο
προϋποθέσεις τς νεργο παρουσίας το Χριστο κα τς βασιλείας (κυριαρχίας)
Του στς καρδις τν πιστν.
Στ χαρισματικ ατ κατάσταση πάρχει καθαρότητα λογισμν, θεοπτία κα
θεογνωσία. Συγκεκριμένα, τν καθαρότητα το νο κολουθε θεία λλαμψη, κα
νότητα μ τν Θε δι τς φωτοειδος κτίστου Χάριτος. Γιατί, βέβαια, εναι
πατερικ ξίωμα ρήση το γίου Γρηγορίου Παλαμ, πώς "καθάρτ νοΐ Θες οχ
νωται". Θες δν μπορε ν νώνεται μ ,τιδήποτε κάθαρτο.
Κα στν κατάσταση μως τς καθαρότητας το νο κα τς νεργο παρουσίας το
Τριαδικο Θεο παιτεται κόπος γι τ φύλαξη το νο π κάθε λογισμό. κόπος
ατς προκύπτει π τν προσοχή, τ νήψη δηλαδ το νο κα τς καρδις το
πιστο.
νήψη ατή, ς πνευματικ γρήγορση κφράζεται πρακτικς δι τς συνεχος
εχς. τσι, θεμέλιο λλά κα ροφ τς νήψεως το πιστο ποτελε τ νομα το
ησο. καθαρ κα νήφουσα καρδι το πιστο γίνεται δεκτικ κτιστων
φωτοφανειν κα θεοφανειν, σ διάφορες διαβαθμίσεις. Κα π ατή τν "ν πάσ
ασθήσει" θεοπτία προκύπτει σφαλς θεογνωσία κα πλανς θεολογία τς
κκλησίας. τσι, λλωστε, κατανοεται, γιατί ο νηπτικο Πατέρες τς κκλησίας
θεωρον τ φύλαξη το νο φωτοτόκο κα τν καθαρ κα νήφουσα καρδι ς
γεννήτρια τς θεοπτίας κα τς θεογνωσίας. Πς συνδέεται μως κάθαρση τς καρδις μ τν εραποστολ καί, εδικότερα,
πς γίνεται κάθαρση τς καρδις ν ποτελε προϋπόθεση τς εραποστολς;
Επαμε δη, τι κάθαρση τς καρδις ρχίζει μπόνως κα π σαφες
προϋποθέσεις. Οσιαστικ μως γίνεται κτίστως, δι τς νεργείας κα Χάριτος το
γίου Πνεύματος. Ν πογραμμίσουμε δ κόμη, τι καθαρότητα τς καρδις,
ς κατάσταση γιοπνευματική, ξεκιν μν στν παρούσα ζωή, λλά προσδιορίζει
ποιοτικς τ αώνιο μέλλον τν πιστν. Μάλιστα καθαρότητα ατ παρέχει
οσιαστικ τν παρξιακ κενο χρο στος πιστούς, πού στ ξς κινεται
δυναμικ κα αξητικ στν κατεύθυνση τς ληκτης κα κυρίως τς αωνίως
διευρυνόμενης κα "βαθυνόμενης" χαρισματικς θεώσεώς τους.
τσι, λλωστε, ρμηνεύεται κα διάλειπτη δοξολογία το Θεο π τ δοξασμένα
μέλη το μυστηριακο σώματος το Χριστο, καθς βιώνουν συνεχες εχάριστες
κπλήξεις π τ συνεχ ποιοτικ κα ποσοτικ ναβάθμιση τς κτιστης κα
χαρισματικς "π δόξης ες δόξαν" μεταμορφώσεώς τους.
Εναι ξιοσημείωτο, τι τν κτιστη κα βιωματικ ατ μεγαλοδωρε το
Τριαδικο Θεο καταθέτουν διεθνς μόνον ο γιοι τς ρθόδοξης κκλησίας,
πιστοποιώντας κα μ τν μπειρικ ατν τρόπο, τι ρθοδοξία εναι μία κα
μόνη π γς κκλησία, νοούμενη ς τ μυστηριακ σμα το Χριστο, φο μόνο
σ' ατήν πραγματοποιονται λα τ πηγγελμένα γι τ νέο λα το Θεο.
Τν γιοπνευματική κατάσταση τς καθαρότητας τς καρδις γκαινίασε στορικ
Χριστς -σύμφωνα μ τν πόσχεσή Του- τν Πεντηκοστ μέρα πό τς
ναστάσεώς Του, στς καρδις τν φοβισμένων μαθητν Του. Μόνον ταν ο
μαθητς το Χριστο λαβαν τν ξ ψους δύναμη το γίου Πνεύματος, μόνον
δηλαδ ταν καθαρίστηκαν πλήρως, ταν φωτίστηκαν κα θεώθηκαν κτίστως, μόνον
τότε γιναν πρακτικς κανο γι τν ερ ποστολή τους, ν κηρύξουν δηλαδ τν
πέρτατη λήθεια γι τν Τριαδικ Θε κα τ θέλημά Του, στε ν σωθε
κόσμος, πού θ πιστέψει, πού θ νταχθε κα θ παραμείνει ζωντανς στ
μυστηριακ σμα το Θεανθρώπου Χριστο.
Μ λλα λόγια, ο μαθητς το Χριστο μόνον τότε γιναν ληθινο πόστολοι το
Τριαδικο Θεο κα μόνον τότε ερ ποστολ τους εχε -σύμφωνα μ τ
μαρτυρία το Εαγγελίου- τν μέριστη συνεργία το Κυρίου, ποος βεβαίωνε μ
τ κολουθοντα θαύματα τν γιοπνευματική λήθεια τν λόγων τους, ο ποοι
λόγοι γίνονταν χητικο φορες τς νεργο θείας Χάριτός τους πρς τος
κροομένους πιστούς.
Εναι προφανές, τι γιοπνευματική ζω κα εραποστολικ δράση τν γίων
ποστόλων συνιστον τ γιοπνευματικό μέτρο τς εραποστολς γι κάθε ποχή,
πομένως κα γι τ δική μας. Τ νυπέρβλητο μως κα αώνιο πρότυπο το
ποστόλου εναι διος Θεάνθρωπος ησος Χριστός, νυπόστατη λήθεια,
νυπόστατη Ζω καί τό νυπόστατο Φς.
Χριστός, ς πρτος πόστολος το Τριαδικο Θεο, μς δίδαξε πρακτικ μ τ
παράδειγμά Του, τι δν ρθε στν κόσμο γι ν κάνει τ θέλημά Του, λλό, πως διος μς διαβεβαίωσε, λθε γι ν κάνει τ θέλημα το Θεο Πατέρα. Ατ τ
θέλημα πηρετώντας σ' λη τν πίγεια ζω Του δηγήθηκε μέχρι τν πονείδιστο
σταυρικ θάνατό Του γι χάρη μας, κα τσι δόξασε τ Θε Πατέρα. ς μαθητς το
Χριστο, κα μες καλούμαστε, πρωτίστως, ν μ κάνουμε τ θέλημά μας, λλά τ
θέλημα το Χριστο. Κα τ θέλημα το Χριστο τ κάνουμε συγκεκριμένα, ταν
τηρομε παρέγκλιτα τς ντολές του.
τήρηση τν ντολν εναι ερ ποστολή, πού λοι μες ο βαπτισμένοι λάβαμε,
πρωτίστως, γι μς τος διους, κα στ συνέχεια γι τος λλους, τος "δελφος
το Χριστο". Κα τοτο, γιατί Χριστς δέχεται τν προσφορ τς εραποστολς
μας ς προσφορ πρς τν διο τν αυτό Του, σύμφωνα μ τ διαβεβαίωσή Του:
"φ' σον ποιήσατε νί τούτων τν δελφν μου τν λαχίστων μοί ποιήσατε"
(Μθ. 25,40).
Στν π το ρους μιλία, μετ τος Μακαρισμούς, Χριστς χαρακτήρισε τος
μαθητές του ς "τ φς το κόσμου" (Μθ. 5,14) κα τος συνέστησε συναφς τ
ξς σημαντικά: "οτω λαμψάτω τ φς μν μπροσθεν τν νθρώπων, πως
δωσιν μν τ καλ ργα κα δοξάζωσιν τν Πατέρα μν Τν ν τος ορανος"
(Μθ. 5,16). Ποι εναι μως βαθύτερη σημασία ατν τν λόγων;
ταν γίνεται λόγος γι τ δόξα το Θεο, μ τν κυριολεκτικ σημασία τς λέξεως
"δόξα", ννοομε τν κτιστη νέργεια κα λαμπρότητα τς θεότητάς Του, ποία
κα μόνο ατ εναι προσιτ κα μεθεκτ π τν νθρωπο. τσι, κτιστς
νθρωπος, καθεαυτόν, δν μπορε ν δοξάζει τ Θε κυριολεκτικ μ τίποτε π τ
κτιστ εναι του κα π τς κτιστς νέργειές του, κόμη κα π τ καθεαυτ καλ
ργα του.
Θες δηλαδ εναι κυριολεκτικ ατοδόξαστος, δοξάζεται μόνο π τν κτιστη
δόξα του. Οτε πεφημούμενος μεγαλύνεται οτε βριζόμενος λαττοται.
Παραμένει οσιαστικ προσδεής. Πς μως λέει Χριστός, τι τ καλ ργα μας
θ δοξάσουν τ Θε Πατέρα;
Εναι λήθεια, τι Θες πράγματι κα κυριολεκτικ δοξάζεται κα π τ κτιστ
ντα, λλά μόνον "ν τος γίοις ατο", κα εδικότερα "ν τος ργοις ατο" δι'
ατν. Ν διευκρινίσουμε τ λεγόμενα συνοπτικς. ταν μες, τηρώντας λες τς
ντολές, φθάσουμε στν κάθαρση τς καρδις, γινόμαστε γώγιμοι στ θεοποι
νέργεια το Θεο, νεργοποιεται δηλαδ κτιστη Χάρη το γίου Χρίσματός
μας. Τότε νεργε μεσα διος Θες δι' μν, πράγμα πού χει ς συνέπεια ν
δοξάζεται Θεός, ς πραγματικς ν μν νεργν.
Ο Μακαρισμο λοιπν το Χριστο, κατ τν πατερικ ρμηνεία τους, δν εναι
προϋπόθετοι. Προϋποθέτουν πωσδήποτε τν παρξη κα τν γιοπνευματική ζω
τς κκλησίας. τσι, ερς Χρυσόστομος ναφερόμενος στ παραπάνω χωρίο
σημειώνει, τι " Χριστς ναψε τ νοερ φς (νν. στν κκλησία του), τ ν
μείνει μως καιόμενο ατ ντς μας ξαρτται κα π τ συνεργία μας".
Ν μείνουμε μως λίγο κόμη στν π το ρους μιλία. Πς μπορομε λόγου
χάρη ν γαπομε τος χθρούς μας, στε ν μοιάσουμε μ τν οράνιο Πατέρα μας, πως μς συνιστ Χριστός; δική μας κτιστ γαθότητα κα γάπη δν
μπορε ν εναι ντολογικς καθ' μοίωσιν τς κτίστου γαθότητας κα γάπης το
Θεο.
γαθότητα κα γάπη μας γίνεται κα εναι καθ' μοίωσιν το Θεο, μόνον ταν
μπλουτιστε χαρισματικς μ τν κτιστη νέργεια τς γαθότητας κα τς γάπης
το Θεο. Κα ατ ρχίζει ν γίνεται μ τν κάθαρση τς καρδις μας, γιατί μόνον
τότε ποκτομε νεργοποιημένες τς γιοπνευματικές προϋποθέσεις, γι ν μιλ
Χριστς μέσως κα κτίστως στς καρδις σων μς κονε, σων δέχονται τ
ργα τς γάπης μας.
Τότε, λλωστε, παρέχεται μ φυσικότητα, λαρότητα κα ταπεινοφροσύνη
προσφορά μας πρς τν πλησίον, στ πρόσωπο το ποίου βλέπουμε νοερς ς
ποδέκτη τν διο τ Χριστό. Τότε, νδύοντας τ Χριστό, πενδύουμε πνευματικς
τν διο τν αυτό μας, κα προσφέροντας γαπητικς τ λικ γαθά μας στς
βιοτικς νάγκες το συνανθρώπου μας, οκοδομομε τ πνευματικ σπίτι μας στν
ορανό. Τότε κατανοομε βιωματικς, τι τ ληθιν συμφέρον μας βρίσκεται στ
συμφέρον το πλησίον μας κα δικαιώνουμε στν πράξη τν πόστολο Παλο, πού
μέσα σ'ατό τ πνεμα μς συνιστ: "μηδες τ αυτο ζητήτω, λλά τ το τέρου
καστος" (Α'Κορ. 10,24).
Σεβασμιώτατοι,
πιχείρησα μι λάχιστη γιοπνευματική προσέγγιση το θέματός μου. πιτρέψτε
μου ν λοκληρώσω τν εσήγησή μου στν δια κατεύθυνση μ δύο νδεικτικ
παραδείγματα π δύο συγχρόνους μας χαρισματούχους, πού βρίσκονται δη στν
ορανό.
Κα πό τούς δύο διδάχθηκα μπειρικς, τι ποτελεσματικότερος τρόπος
εραποστολς εναι κενος, πού γίνεται μ "χημα" τν μπονη κα θερμ προσευχή.
Τ πρτο παράδειγμα συνδέεται μ τν ερομόναχο π. φραμ τν Κατουνακιώτη.
Μι μέρα, σ ρώτηση συνομιλητν του: Τί εναι "εωδία Χριστο", κα τί σημαίνει
λόγος το ποστόλου Παύλου: "Χριστο εωδία σμεν" (Β' Κορ. 2, 15),
γέροντας φραμ δν πάντησε.
Μόνο σκυψε τ κεφάλι στ στθος του κα σιωποσε. Σ λίγο λλεπάλληλα κύματα
ρρητης εωδίας, πού κπέμπονταν π τ στθος του, περιέλουσαν τος
συνομιλητές του, ο ποοι φωνοι κα κπληκτοι πελάμβαναν τν πρωτοφαν
γι'ατούς πνευματικ ατ μπειρία συνοδευόμενη π κατάσχετα δάκρυα χαρς,
βαθύτατης ψυχοσωματικς γαλήνης κα κυρίως πνευματικς γλυκύτητας, πού φθανε
μέχρι μυελο τν στν.
Ο συνομιλητές του, ταν κάπως συνλθαν, πεχώρησαν χωρς λλη συζήτηση κα
χωρς καμία πολύτως πορία στ τεθν ρώτημά τους. λαβαν κατ μοναδικ γι'
ατος τρόπο τν πάντηση μ πόλυτη πληρότητα, χι λεκτικ λλα βιωματικά, κα
κυρίως κρως παρξιακά. Στν πραγματικότητα, διαβεβαίωση γι τ γνησιότητα
ατς τς μπειρικς γνώσεως δόθηκε π τν διο τ Χριστό, μ τ διάψευστα
τεκμήρια, πού διος Χριστς μς ποσχέθηκε, δηλαδ τν πνευματικ νάπαυση τν ψυχν μας κα τν νέκφραστη παρηγορι το γίου Πνεύματος (βλ. Μθ.
11,29). Προσωπικ φρον, χι βάσιμα, τι π. φραμ ζήτησε π τ Χριστ ν
πληροφορήσει διος τούς συνομιλητές του, πως Ατς γνωρίζει.
Τ λλο παράδειγμα σχετίζεται μ τν μακαριστ γέροντα Παΐσιο τν γιορείτη.
ταν πρώτη φορ πού πισκεφθήκαμε τρες φίλοι συμφοιτητς τν π. Παΐσιο στ
γιον ρος. Φαίνεται πώς κάποιος πό τούς τρες μας σκέφτονταν ν γίνει
εραπόστολος στν φρική. π. Παΐσιος χωρς ν ρωτηθε πό μς, ρχισε ν μς
διηγεται τ συζήτηση πού εχε μ ναν νεαρ ποψήφιο γι εραποστολή.
Μς επε, τι ρώτησε τν ποψήφιο εραπόστολο, πς προετοιμάζεται γι τ
μελλοντικ εραποστολική δράση του. πάντηση το νεαρο ταν μλλον
εφάνταστη. κανε, λέει, καθημερινς ντος διαδοχικ μ πολ ζεστ νερ κα
μέσως μετ μ κρύο, στε ν θισθε τ σμα του στς κλιματολογικς συνθκες
τς φρικς, πειδ κε-κατ τς πληροφορίες του- κάνει πολ ζέστη τν μέρα κα
πολ κρύο τ νύχτα. κόμη, επε, τι σκεφτόταν ν μάθει κα τν τοπικ γλώσσα τν
θαγενν της χώρας, πού θ πισκεπτόταν ς εραπόστολος.
Τότε π. Παΐσιος το επε γελώντας: Τί λές, βρ παιδί μου, τσι θ κάνεις
εραποστολ σ νθρώπους, πού δν γνωρίζουν τ Θε κα πού χουν κχωρήσει τν
αυτό τους στν πονηρό; Ατοί, παιδάκι μου, θ σο παρουσιάσουν τ μάγο, πού
τος κατευθύνει θρησκευτικς, κα θ σο ζητήσουν ν πείσεις πρτα ατόν. Πς
μως ν τν πείσεις μ τέτοιου εδους προετοιμασία πού κάνεις; Ατς εναι φανερ
νεργούμενος π τ κάθαρτα πνεύματα, τ ποα χουν μεγάλη ξουσία πάνω
του.
ν μως φροντίσεις νωρίτερα γι τν κάθαρση τς καρδις σου, στε ν
νεργοποιηθε παντοδύναμη Χάρη το γίου Χρίσματός σου, δ θ φοβηθες τν
ξουσία τν πονηρν πνευμάτων, λλά ζητώντας ταπειν ν νεργήσει Θεός, θ
προστάξεις στ νομα το Χριστο τν πομάκρυνση το διαβόλου κα θ
λευθερώσεις τ μάγο π τν κατοχ το πονηρο. Τότε, μάγος θ ναγνωρίσει τ
συντριπτικ περοχ το Θεο σου, ναντι το διαβόλου, κα θ ζητήσει ν γίνει κα
διος χριστιανς. Τότε, θ ναλάβει ατς τν κατήχηση κα τν πνευματικ
καθοδήγηση τν θαγενν κατ τν καλύτερο κα οκειότερο σ'ατούς τρόπο.
σφαλς, δν θ μς πάρει χρόνος, ἐὰν πεκταθομε κα σ λλα παραδείγματα,
πού σχετίζονται μ τν π. Πορφύριο κα σς εναι λίγο-πολ γνωστ .
Κλείνοντας τν μιλία μου, θέλω ν π μόνο τοτο κόμη: ταν μέσα στν πιστ
εναι νεργς παρούσα Χάρη το γίου Πνεύματος, τότε πνευματικ θέρμη πού
γεύεται "ν πάσ ασθήσει", ναφαίρετη χαρά του, ερήνη τν λογισμν του, κα
κυρίως ρρητη ψυχοσωματικ γλυκύτητα πού τν διακατέχουν, δν περιορίζονται
ντός του. ντίθετα, ξεχειλίζουν τρόπον τιν π τν παρξή του κα διαχέονται
εεργετικς μ μόκεντρους κύκλους στν περιβάλλοντα χρο του. λα ατ
γίνονται ναπόφευκτα ντιληπτά, ς "προδιδόμενα" π τ ζσα ντός του θεία
Χάρη, νάλογα πάντοτε μ τν πνευματικ δεκτικότητα το καθενός, πού τν
προσεγγίζει. ταν συμβαίνει ν βρισκόμαστε κα μες βιωματικς στν κατάσταση ατή, χουμε
βαθει κα ταπειν τν ασθηση, τι χρωστομε χι μόνο τν λικ λλα κα τν
πνευματικ προσφορ πρς τν πλησίον, ς ντίδωρο εχαριστίας γι τς πλούσιες
δωρες το Χριστο πρς μς. Κα κυρίως γι τ σωτηριώδη Οκονομία Του, μ τν
ποία μς ξαγόρασε π τ δουλεία μας στν πονηρ κα μς δώρησε τν κτιστη
θεοποι Χάρη Του, δι τς ποίας καθαριζόμαστε, φωτιζόμαστε κα κοινωνομε
μεσα μ τν Τρισυπόστατο Θεό μας. Τέλος, τν εχαριστομε πείρως γι τ δωρε
τς κτίστου βασιλείας Του στς καρδιές μας κα κατεξοχν γι τ φιλανθρωπία Του
ν προγευόμαστε ατ τ βασιλεία Του δ κα τώρα, ς γγύηση τς πλήρους
γεύσεώς της στ μέλλουσα αώνια ζωή.

Eχαριστομε θερμά τόν καθηγητή τς Δογματικς στή Θεολογική Σχολή το
Α.Π.Θ., κ. Δημήτριο Τσελεγγίδη, για την ανταπόκρισή του στην πρόσκληση της Πορείας αγάπης να μας αναπτύξει το παραπάνω θέμα που αναφέρεται στην κάθαρση της καρδιάς ,ως προϋπόθεση της Ιεραποστολής.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

AΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ «ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥ» ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 2020 ΚΑΙ 2021.

blog counter Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί «ο Χριστός είη εν τω μέσω ημών». Ευχαριστηριακές δοξολογίες οφείλουμε στον «ενανθρωπήσαντα» Θεό μας...