Η Ορθόδοξη Εκκλησία στην Μεσοποταμία

blog counter

Σε συνεχή πολεμική αναταραχή βρίσκεται η Μεσοποταμία, η μυθική ανατολία, η χώρα της Εδέμ, της Βαβυλώνας, των Περσών και των Αράβων. Εκεί υφίσταται Εκκλησία, την οποία ίδρυσαν με το κήρυγμά τους το πρώτον οι Απόστολοι Θωμάς, Θαδδαίος κ.ά. εκ των Εβδομήκοντα. Στην Εκκλησία αυτή θα κάνουμε μια μικρή αναφορά - αφιέρωμα, ώστε η μνήμη να παρακινήση σε προσευχή και ευχή προς τον Κύριο και για τους εκεί αδελφούς μας.

* * *

Εξάπλωση του κηρύγματος

Μετά την Πεντηκοστή οι Απόστολοι διαμοιράστηκαν σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, και πρώτα στις Εβραϊκές Συναγωγές, κηρύττοντας το Ευαγγέλιο του Χριστού και μεταφέροντας το μήνυμα της ελεύσεως του Μεσσία, για τον οποίον μιλούσαν οι Γραφές.

Στην περιοχή της Μεσοποταμίας και της Ανατολής (όπου το σημερινό Ιράκ και η Περσία) υπήρχαν Εβραίοι από την εποχή της Βαβυλώνιας Αιχμαλωσίας. Στις συναγωγές τους κήρυξαν οι Απόστολοι Θωμάς, Θαδδαίος και άλλοι από τους Εβδομήκοντα. Στην πρώτη Οικουμενική Σύνοδο (325) συμμετείχε και Επίσκοπος από την Περσία, ενώ μαρτυρείται και Σύνοδος Επισκόπων στην Σελεύκεια-Κτησιφώντα (Πρωτεύουσα της Περσίας), της οποίας ο Επίσκοπος υπήγετο στο Πατριαρχείο Αντιοχείας.

Στην Μεσοποταμία κατοικούσαν κατά τον Α΄ μ.Χ. αιώνα μεταξύ άλλων Σύριοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Πέρσες και Άραβες. Από αυτούς πολλοί έγιναν Χριστιανοί.

Περίοδος μαρτύρων

Κατά την διάρκεια των Περσοβυζαντινών πολέμων, τον 4ο αι. και μέχρι την κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τους Πέρσες, (αρχές 7^ου αιώνος), έγιναν πολλές σφαγές (Σαπώρ Β`, βασιλεύς των Περσών) και ανεδείχθησαν πολλοί μάρτυρες της Εκκλησίας, όπως ο άγιος Ιάκωβος ο Πέρσης, ο άγιος Αναστάσιος ο Πέρσης και πολλοί άλλοι.

Αιρέσεις

Δυστυχώς, μετά την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο (431), οι καταδικασθέντες Νεστοριανοί, οι περισσότεροι από τους οποίους κατοικούσαν στην Περσία, εκμεταλλεύτηκαν το μίσος των Περσών εναντίον των Ελλήνων και των Βυζαντινών και ανέπτυξαν την δική τους Ομολογία, προσηλυτίζοντας ή εκδιώκοντας τους προϋπάρχοντες Ορθοδόξους Χριστιανούς. Οι Νεστοριανοί έχασαν τη δύναμή τους μετά την κατάληψη της Μεσοποταμίας και της Περσίας από τους Άραβες, κυρίως δε κατά το διάστημα της παρουσίας των Οθωμανών Τούρκων. Σήμερα υπάρχουν ακόμη υπολείμματα της αιρέσεως αυτής, της οποίας μεγάλο μέρος κατέφυγε στην Δύση, όπως έγινε και με τις άλλες Χριστιανικές κοινότητες. Οι ομιλούντες την Ασσυριακή διάλεκτο είναι σήμερα ως επί το πλείστον Νεστοριανοί, ενώ όσοι ομιλούν την Συριακή ήταν στην αρχή Ορθόδοξοι (άγιοι Εφραίμ και Ισαάκ οι Σύροι), ενώ σήμερα είναι Μονοφυσίτες και η Εκκλησία τους αυτοκαλείται, μετά την παρουσία Δυτικών Ιεραποστόλων, Ορθόδοξη Συριακή Εκκλησία. Οι δε Ορθόδοξοι που ως επί το πλείστον σήμερα είναι Άραβες αποτελούν την Ελληνική (Greek ή Ρούμ) Ορθόδοξη Εκκλησία.

Πατριαρχείο Αντιοχείας

Όλη αυτή η περιοχή της Ανατολής ανήκει στην πνευματική επικράτεια του Πατριαρχείου Αντιοχείας, της μεγάλης αυτής ελληνιστικής πρωτεύουσας της Συρίας επί Σελευκίδων (312-64 π.Χ.), που σήμερα βρίσκεται στην Τουρκία. Η έδρα του Πατριαρχείου έχει μεταφερθή στην Δαμασκό τον 14^ο αιώνα. Ο Πατριάρχης Αντιοχείας τελούσε τις χειροτονίες των Επισκόπων. Επειδή όμως η έκταση ήταν αχανής και όχι πάντα στην ίδια πολιτική επικράτεια, ο Πατριάρχης Αντιοχείας έδωσε το προνόμιο σε τρεις Μητροπολίτες του να τελούν αυτοί τις χειροτονίες των Επισκόπων. Οι Μητροπολίτες αυτοί ονομάσθηκαν “Καθολικοί” και ήταν ο Σελευκείας Κτησιφώντος, ο Γεωργίας (Ιβηρίας) και ο Χορασάν (βορειοανατολικά της Τεχεράνης).

Η Μητρόπολη Βαγδάτης· ιστορία

Η ιστορία της Μητρόπολης Βαγδάτης διαιρείται σε τρεις περιόδους. Κατά το πρώτο στάδιο έχουμε την κήρυξη του Χριστιανισμού και την μετέπειτα επικράτηση των Νεστοριανών και των Μονοφυσιτών στην περιοχή, όπως είδαμε παραπάνω. Κατά το δεύτερο στάδιο η Βαγδάτη, που κτίσθηκε το 762 από τους Άραβες Αββασίδες και έγινε πρωτεύουσα του Αραβικού Κράτους, έγινε η έδρα του Μητροπολίτου του Πατριαρχείου Αντιοχείας, που έφερε τον τίτλο “Καθολικός. Όταν αργότερα η Βαγδάτη καταστράφηκε από τους Μογγόλους, εξέλιπε το Ορθόδοξο στοιχείο.

Ορισμένοι Νεστοριανοί που κατά τον 19^ο αιώνα βρίσκονταν βορειοδυτικά της Περσίας και έρχονταν σε επαφή με την Ορθόδοξη Ρωσία, έγιναν Ορθόδοξοι και είχαν αναφορά στην Εκκλησία της Ρωσίας, ενώ μετά τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο μετανάστευσαν οι Ορθόδοξοι από την Περσία στην Βαγδάτη. Σε αυτούς προστέθηκαν και Έλληνες Ορθόδοξοι της Μ. Ασίας. Το τρίτο στάδιο αρχίζει από το 1953, όταν εξελέγη ο πρώτος Μητροπολίτης Βαγδάτης της νέας αυτής περιόδου. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο πολλοί Ορθόδοξοι της Μ. Ανατολής (Συρία, Λίβανος, Παλαιστίνη) μετώκισαν στο Ιράκ και τα Κράτη του Αραβοπερσικού Κόλπου. Το 1969 δημιουργήθηκε η Μητρόπολη του Κουβέϊτ και απετέλεσε με την Μητρόπολη Βαγδάτης την Μητρόπολη Βαγδάτης και Κουβέϊτ. Ο πρώτος Μητροπολίτης με τον νέο αυτόν τίτλο είναι ο σημερινός Μητροπολίτης Κωνσταντίνος, ο οποίος είναι γεννημένος στην Δαμασκό από Έλληνες γονείς που κατάγονταν από το Τσεσμέ της Μικράς Ασίας.

Από τα Κράτη του Ιράκ και της Περσίας (Ιράν) δεν εξέλιπε ο Χριστιανισμός, παρά την αλλαγή καθεστώτων και οι Χριστιανοί έχουν όλα τα δικαιώματα των υπηκόων τους. Στην Αραβική Χερσόνησο ο Χριστιανισμός εξέλιπε τον 10^ο αιώνα, γι' αυτό και σήμερα τα Κράτη της Χερσονήσου αυτής δεν επιτρέπουν να τελούν οι Χριστιανοί τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και να έχουν τους Ιερείς τους, δεν τους χορηγείται η υπηκοότητα και απλώς ανανεώνεται η άδεια διαμονής τους.

Η Μητρόπολη Βαγδάτης, σήμερα

Η σημερινή Μητρόπολη Βαγδάτης και Κουβέϊτ περιλαμβάνει τις ενορίες της Βαγδάτης, του Κουβέϊτ, της Περσίας (όπου υπάρχει μεν Ναός, όχι όμως Εφημέριος· απλώς ένας Ιερέας από την Ελλάδα επισκέπτεται τον Ναό 2-3 φορές τον χρόνο για να τελέση την θεία Λειτουργία κατά τις μεγάλες χριστιανικές εορτές) του Μπαχρέϊν, του Σουλτανάτου του Ομμάν, του Ντουπάϊ, του Αμπου-Ντάμπι.

Ναοί - λατρεία

Στην Βαγδάτη υπάρχουν δύο Ιεροί Ναοί. Ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Γεωργίου, που είναι ιδιοκτησία της Ιεράς Μητροπόλεως και ο Ιερός Ναός του Αγίου Ανδρέου. Στην Τεχεράνη υπάρχει ο Ιερός Ναός του Ευαγγελισμού. Στην Αραβική Χερσόνησο (Κράτη του Αραβοπερσικού Κόλπου) το Κράτος δίνει οικόπεδα για ανέγερση Ιερού Ναού, αλλά κρατά την κυριότητα του οικοπέδου. Έτσι, οι Ορθόδοξοι ή ενοικιάζουν οικόπεδα ή λειτουργούν σε Ναούς ετεροδόξων, που προϋπήρχαν, όταν η περιοχή ήταν υπό ξένη κατοχή. Η λατρεία περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας μεταφρασμένα στα αραβικά. Επειδή τυχαίνει να υπάρχουν μέλη των Ενοριών και από άλλες εθνότητες (Έλληνες, Ρώσοι, Ρουμάνοι κλπ.) οι ιερείς χρησιμοποιούν μερικές φορές και τη γλώσσα αυτών των εθνοτήτων.

Ιερείς

Οι Ιερείς είναι όλοι Άραβες, από τους οποίους ορισμένοι γνωρίζουν την ελληνική γλώσσα, ως απόφοιτοι της Μπελεμέντειας Θεολογικής Σχολής του Θρόνου Αντιοχείας ή έχουν μετεκπαιδευτή στην Ελλάδα. Μισθοδοτούνται από τις ενορίες που διακονούν και τους παρέχεται αυτοκίνητο, οικία, τηλέφωνο, ιατρική περίθαλψη κλπ.. Αυτός είναι και ο λόγος που στην Μητρόπολη της Βαγδάτης δεν υπάρχουν τα λεγόμενα “τυχερά”. Οι Ιερείς, Επίσκοποι και Πατριάρχης μέχρι τον 19ο αιώνα ήταν όλοι Έλληνες ή Ελληνομαθείς. Σήμερα, εκτός από τον Μητροπολίτη Βαγδάτης Κωνσταντίνο, είναι Άραβες.

Οι Άραβες έναντι των Ορθοδόξων Χριστιανών

Η μετακίνηση των Ιερέων γίνεται με ευχέρεια, από την άποψη ότι τους σέβεται ο λαός, πλην ορισμένων ακραίων στοιχείων. Οι Άραβες σέβονται τους Ορθοδόξους και τους θεωρούν ντόπιους, γνήσιους Χριστιανούς, λόγω της ιστορικότητος της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Όσοι Άραβες γνωρίζουν και έχουν εμβανθύνει στην ιστορία ομολογούν αυτήν την αλήθεια, ότι οι Ορθόδοξοι είναι οι πραγματικοί Χριστιανοί. Δυστυχώς όμως υπάρχει μεγάλη προπαγάνδα και διαβολή από Καθολικούς και Προτεστάντες.

Δυτικοί

Οι Καθολικοί και Προτεστάντες εξασκούν μεγάλη Ιεραποστολή, διαθέτοντας βεβαίως πολλά χρήματα, αλλά και την υποστήριξη ισχυρών Κρατών. Έτσι, στο Ιράκ οι Καθολικοί κατάφεραν να προσηλυτίσουν αρκετούς Νεστοριανούς και Συριάνους. Η λεγόμενη σήμερα Χαλδαϊκή Εκκλησία αποτελείται από Νεστοριανούς που ασπάσθηκαν τον Παπισμό.

Αποδυνάμωση

Από τις αρχές του περασμένου αιώνα, κυρίως δε από την δεκαετία του ’80 και εξής, οι δύσκολες συνθήκες εξανάγκασαν πολλούς Χριστιανούς να φύγουν από την περιοχή, κυρίως δε από το Ιράκ και την Περσία. Έτσι, μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρχαν 15.000 Ορθόδοξοι στην Βαγδάτη, ενώ σήμερα μόλις 200 οικογένειες.

Ελπίδα

Μέσα στις δύσκολες αυτές συνθήκες οι Ορθόδοξοι της Μεσοποταμίας, Αραβίας και Περσίας αγωνίζονται με τους Επισκόπους και Ιερείς τους, με την λατρευτική τους ζωή, και το ενοριακό τους έργο, να παραμείνουν πιστοί και να διατηρήσουν την φλόγα του Ορθοδόξου Χριστιανισμού αναμμένη και σε αυτήν την πληγωμένη γωνιά της υφηλίου.

ΕΦΗΜ.ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΙΣ