«Ήταν ένα μικρό καράβι...» (ή...περί της Ορθοδοξίας στην Αμπχαζία)

blog counter
του Theodor Petrov

«Je pense à toi Desnos qui partis de Compiègne
Comme un soir en dormant tu nous en fis récit
Accomplir jusqu'au bout ta propre prophétie
Là-bas où le destin de notre siècle saigne.»Luis Aragon, «Robert le Diable»

Ίσως να μην είναι υπερβολική η άποψη ότι ο μέσος αποδέκτης «μη καταναλωτικών» ειδήσεων και πληροφοριών θεωρεί «αντικειμενική» μόνο εκείνη την πηγή, η οποία μεταδίδει αυτά που θέλει να ακούσει και με τον τρόπο που του αρέσει να τα ακούει, ή να τα διαβάζει, ή να τα βλέπει... Έτσι, οποιοδήποτε πληροφοριακό υλικό, το οποίο δεν «προσαρμόζεται» στα απολύτως υποκειμενικά πλαίσια που έχει προσδιορίσει ο μέσος στατιστικός αποδέκτης αυτού του υλικού, απορρίπτεται με τη «ρετσινιά» της «προπαγάνδας του αντιπάλου».

Η πεισμονή, με την οποία η μεγάλη μάζα των αποδεκτών της παραγωγής των μέσων ενημερώσεως αρνείται, έστω και «για πλάκα», να παραδεχθεί ότι κάπου στο «σύμπαν» της διαρκούς ενημερώσεως μπορεί να υπάρχει μια σωστή, αλλά διαφορετική από αυτή που έχει συνηθίσει άποψη, δημιουργεί παρερμηνείες και λανθασμένες εντυπώσεις με αρνητικές για τα πολιτικά συστήματα της «παρηκμασμένης», δηλαδή της μη περιλαμβανόμενης στην κοσμοαντίληψη του «ρωσικού κόσμου», Ευρώπης. Εντούτοις αυτή η επίμονη άρνηση της υπάρξεως μιας μεγάλης ποικιλίας απόψεων έχει και μια άλλη, εξίσου αρνητική πλευρά. Ο μέσος καταναλωτής ερμηνεύει την ιστορία με την ίδια μονόπλευρη αντίληψη, με την οποία αφομοιώνει την καθημερινότητα. Έτσι, αν η ερμηνεία είτε ενός ιστορικού γεγονότος, είτε της ιστορικής προοπτικής ενός έθνους διαφέρει από αυτό που έχει ο ίδιος επιλέξει ως «ιστορική αλήθεια» αντιδρά, βασιζόμενος ως επί το πλείστον στο ένστικτο, κολλώντας τις συνηθισμένες «ετικέτες» των «εσωτερικών εχθρών», των «διεθνών συνωμοσιών» κλπ. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις που ακόμα και οι συμπαθείς προς τον στατιστικώς κοινό καταναλωτή πληροφοριών πηγές παρέχουν μια «δόση» αντικειμενικότητας, την οποία ο αποδέκτης δεν είναι ικανός να ερμηνεύσει, εφόσον του δημιουργεί ένα είδος... blokage, φαινόμενο, το οποίο σαφώς μπορεί να εξηγήσει μόνο ο μεγάλος Ρώσος ιατρός Pavlov.

Ως γνωστόν, τον Αύγουστο του 2008 ο «εκκεντρικός» ηγέτης της Γεωργίας Μιχαήλ Saakashvili αποφάσισε, παρά τις έντονες και πιεστικές αντιθέσεις των «συμμάχων» του, να τα «παίξει όλα για όλα»  εισβάλλοντας στη Ν. Οσετία και στην Αμπχαζία πιστεύοντας, ο αφελής!, ότι η Δύση και ιδιαιτέρως η Αμερική, θα τον υποστηρίξει στρατιωτικά. Τα παρασκήνια αυτής της πράξεως στρατιωτικής αυτοχειρίας ο ιστοριοδίφης αναγνώστης του ΑΜΗΝ μπορεί να τα αναζητήσει στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του BBC με τον γενικό τίτλο «Η Ρωσία και η Δύση» (Σ.τ.σ.: στα αγγλικά και όπου χρειάζεται με αγγλικούς υπότιτλους, http://www.youtube.com/watch?v=51592s0H5JQ). Ο γράφων σπεύδει να σημειώσει ότι, κατά την προσωπική του άποψη, η αντικειμενικότητα του εν λόγω πονήματος αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η ρωσική αντιπολίτευση έσπευσε να κατηγορήσει τον τηλεοπτικό σταθμό ότι... μεροληπτεί υπέρ του Vladimir Putin!

Εκτός από την εύλογη απορία των συμμάχων του Γεωργιανού προέδρου για τη φερεγγυότητα του protégé τους και την οριστική απόσχιση των δυο περιοχών από τη «Μεγάλη Γεωργία», ο πόλεμος των «ολίγων ημερών» είχε ως αποτέλεσμα και την εμφάνιση, σχεδόν «από το πουθενά», ενός νέου εκκλησιαστικού και ιδιαιτέρως ακανθώδους ζητήματος, δηλαδή του επίμονου αιτήματος μιας μεγάλης μερίδας των Αμπχαζίων ορθοδόξων να αποκτήσουν την δικαιοδοσιακή τους ανεξαρτησία και να ενταχθούν προσωρινώς υπό το ωμοφόριο του Οικουμενικού Πατριάρχου.

Σε παλαιότερο σημείωμά του στην φιλόξενη ιστοσελίδα του ΑΜΗΝ, ο γράφων είχε παρουσιάσει ένα μέρος του εκκλησιαστικού ζητήματος της Αμπχαζίας και τις πολιτικές επιπλοκές που μπορεί αυτό να δημιουργήσει στις σχέσεις δύο όμορων Ορθοδόξων Εκκλησιών (http://www.amen.gr/index.php?mod=news&op=article&aid=5085). Αν και οι ικανότητες ελιγμών των δυο Προκαθημένων απεσόβησαν μια νέα ενδορθόδοξη σύρραξη, εντούτοις δεν κατόρθωσαν να εμποδίσουν τους «ανυπότακτους», όπως αρμόζει στο ορεσίβιο temperamento τους, Αμπχάζιους ορθοδόξους να ζητήσουν ακρόαση από τον Οικουμενικό Πατριάρχη με σκοπό να του εκθέσουν τα επιχειρήματά τους, γιατί πρέπει να τους δεχθεί στη δικαιοδοσία του.

Η «Ορθόδοξη Εγκυκλοπαίδεια» (Pravoslavnaya Entsiklopediya), την οποία συντάσσει επί σειρά ετών το Πατριαρχείο Μόσχας, αποτελεί ένα πραγματικά μνημειώδες έργο, όμοιο του οποίου δεν υπάρχει στον ορθόδοξο κόσμο. Για το γνώστη της ρωσικής γλώσσας είναι μια ανεκτίμητη πηγή αντλήσεως πληροφοριών και γνώσεων, ένα πολύτιμο βοήθημα στην περί των εκκλησιαστικών ζητημάτων έρευνά του. Σε αυτή, λοιπόν, την Εγκυκλοπαίδεια ο γράφων αλίευσε τις εξής πληροφορίες, οι οποίες, κατά την απολύτως προσωπική και επομένως υποκειμενική άποψή του, αφορούν άμεσα το εν λόγω εκκλησιαστικό ζήτημα.

Στον Α΄ τόμο, σελ. 25-27 (Σ.τ.σ.: για όσους διαθέτουν την έντυπη έκδοση, ενώ για την ηλεκτρονική, βλ. στα ρωσικά,http://www.pravenc.ru/text/62404.html) στο λήμμα «Επαρχία Αβασγίας» διαβάζουμε ότι επρόκειτο για μια Αρχιεπισκοπική Καθέδρα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στην περιοχή της Σεβαστουπόλεως, το σημερινό Σουχούμι, δηλαδή την πρωτεύουσα της σύγχρονης Αμπχαζίας. Και για να μην υπάρξουν παρανοήσεις εκ μέρους των Γεωργιανών αναγνωστών της «Ορθοδόξου Εγκυκλοπαίδειας», ο συντάκτης του λήμματος εξηγεί σε παρένθεση ότι γίνεται λόγος για την περιοχή της... Βορειοδυτικής Γεωργίας. Αν θεωρήσουμε, έστω και ως «υπόθεση εργασίας», ότι η «Βικιπαίδεια» είναι μια αντικειμενική πηγή πληροφόρησης, τότε στο λήμμα «Σουχούμ» διαβάζουμε ότι: από τις 43.716 κατοίκους της πόλεως αυτής, σύμφωνα με στοιχεία του 2003, το 56,3% (24.603) είναι Αβασγοί, το 16,9% (8.902) Ρώσοι, το 12,7% Αρμένιοι (5.565) και μόλις το 4,0% (1.761) Γεωργιανοί (Σ.τ.σ.: στα ελληνικά http://el.wikipedia.org/wiki/Σουχούμ). Βεβαίως αυτό δεν εμποδίζει την έγκριτη έκδοση να ονομάζει την περιοχή «ΒΔ. Γεωργία»... Επειδή σκοπός του παρόντος σημειώματος δεν είναι η μετάφραση του συγκεκριμένου λήμματος, ο γράφων αναφέρει στον υπομονετικό αναγνώστη ότι, σύμφωνα με την «Ορθόδοξη Εγκυκλοπαίδεια» από το δεύτερο ήμισυ του Η΄ αιώνα η «Επαρχία Αβασγίας» δεν αναφέρεται στον κατάλογο των επαρχιών του Οικουμενικού Πατριαρχείου γεγονός, το οποίο ο συνεργάτης της Εγκυκλοπαίδειας το συνδέει με την ίδρυση στην Αμπχαζία ανεξάρτητης Εκκλησίας! Στον ίδιο τόμο, σελ. 67-72 (Σ.τ.σ.: στα ρωσικά, http://www.pravenc.ru/text/62536.html), στο σχετικό με το Καθολικάτο της Αμπχαζίας λήμμα, διαβάζουμε και πάλι ότι, πράγματι, τον Η΄ αιώνα ιδρύθηκε στην περιοχή της σημερινής Αμπχαζίας (είναι περιττό να επαναλάβουμε ότι ο συντάκτης εντάσσει την περιοχή στη Δ. Γεωργία) ανεξάρτητη εκκλησία, η οποία την περίοδο του σχηματισμού της «Μεγάλης Γεωργίας» υπήχθη, όπως ήταν φυσικό, στη δικαιοδοσία της τότε Γεωργιανής Εκκλησίας.

Βεβαίως, όπως θα παρατηρούσε ένας κακεντρεχής αναγνώστης του ΑΜΗΝ, τα άρθρα ίσως να εκφράζουν την προσωπική άποψη του συντάκτη τους...

Με βάση τα παραπάνω ιστορικά στοιχεία, τα οποία παρουσιάστηκαν, είναι αλήθεια, εντελώς επιφανειακά, αλλά και τη γενική αμοιβαία «αντιπάθεια» που χαρακτηρίζει τις σχέσεις Γεωργιανών και Αμπχαζίων, η οποία εντάθηκε μετά και την σχετικά πρόσφατη τυχοδιωκτική απόφαση του Γεωργιανού Προέδρου,  ομάδα κληρικών και λαϊκών αποφάσισε τον παρελθόντα Μάιο να απευθύνει μια επιστολή σε 14 αυτοκέφαλες Ορθόδοξες Εκκλησίες ζητώντας τη σύσταση επιτροπής για τη μελέτη του εν λόγω ζητήματος. Όπως δήλωσε ο αρχιμανδρίτης Δωρόθεος, ένας από τους «πρωτεργάτες» αυτής της πρωτοβουλίας, από τις 14 Εκκλησίες απάντησε η Εκκλησία της Σερβίας, προσθέτοντας ότι πρόκειται για ένα ιστορικής σημασίας γεγονός, εφόσον «είναι το πρώτο επίσημο έγγραφο που λαμβάνουμε στα τελευταία 200 χρόνια της ιστορίας της Ορθοδόξου Εκκλησίας Αμπχαζίας» (Σ.τ.σ.: στα ρωσικάhttp://www.ekhokavkaza.com/content/article/24454978.html). Βεβαίως ο π. Δωρόθεος θεωρεί ως σημαντικότερο το γεγονός της συναντήσεως της αντιπροσωπείας τους με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, η οποία, ως γνωστόν, ήταν απολύτως «αναγνωριστική» και ουδεμία υπόσχεση δόθηκε εκ μέρους της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως.

Οι κάτοικοι του Καυκάσου είναι γνωστοί και για το ιδιαίτερο πείσμα τους. Ίσως, λοιπόν, αυτό ακριβώς το πείσμα να «κατέβασε» στους δρόμους τους κατοίκους της πρωτεύουσας της Αμπχαζίας Σουχούμι, οι οποίοι στις 3 Φεβρουαρίου συγκεντρώθηκαν στην Πλατεία Ελευθερίας για να διαδηλώσουν την υποστήριξή τους στην ιδέα της επανασυστάσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας Αμπχαζίας και την απόσχισή της από το Πατριαρχείο Γεωργίας, στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα τόσο στη Γεωργία όσο και στη Ρωσία (Σ.τ.σ.: οπτικοακουστικό υλικό, στα ρωσικά http://www.portal-credo.ru/site/?act=news&id=89630&topic=593). Στην ανακοίνωσή της η «Λαϊκή Συνέλευση», ευχαριστεί την Εκκλησία της Ρωσίας για την υποστήριξή της στη διάρκεια των πολεμικών συγκρούσεων με τη Γεωργία το 1992-1993 και εξέφρασε την ελπίδα ότι, «η Εκκλησία της Ρωσίας θα κατανοήσει το πόσο σημαντική είναι η ενίσχυση της Ορθοδόξου Εκκλησίας Αμπχαζίας, συνεπώς και η απόσχισή της από την Εκκλησία Γεωργίας» (Σ.τ.σ. στα ρωσικά: http://apsnypress.info/news/5357.html).

Ενδιαφέρον έχει η δήλωση του π. Δωροθέου  (Βλ. σύνδεσμο ανωτέρω) ότι, «χωρίς την επίσημη υποστήριξη του κράτους, χωρίς να διαθέτουμε ούτε ένα έγγραφο ούτε από την ηγεσία της Αμπχαζίας, ούτε από το Κοινοβούλιο, ούτε από οποιονδήποτε άλλο, πετύχαμε αυτό που δεν κατόρθωσαν να πράξουν άλλες εκκλησιαστικές κοινότητες στο μετασοβιετικό χώρο». Με άλλα λόγια: είτε μας υποστηρίξει η κυβέρνηση, είτε δεν μας υποστηρίξει εμείς είμαστε αποφασισμένοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να πετύχουμε το σκοπό μας.

Όμως ο προσεκτικός αναγνώστης της παρούσης ιστοσελίδας ας σημειώσει ότι, η κυβέρνηση της Αμπχαζίας, η οποία αντιμετωπίζει σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, δεν έχει σαφή άποψη σχετικά με πως βλέπει τις προοπτικές του εκκλησιαστικού ζητήματος και παραμένει μοιρασμένη σε εκείνους που υποστηρίζουν την ιδέα και σε εκείνους που είναι... περισσότερο προσεκτικοί. Από τη μια πλευρά, η προοπτική παραμονής της περιοχής στη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Γεωργίας προσεγγίζει τα όρια του «υπερρεαλισμού» (surréalisme), όμως, από την άλλη, το πολιτικό παιχνίδι, στο οποίο έχει εκουσίως εμπλακεί το Πατριαρχείο Μόσχας, υπαγορεύει τους δικούς του κανόνες. Αν και η Γεωργία, υπό την πίεση «τρίτων», τελικά υποχώρησε και η Ρωσία έγινε μέλος του «Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου», εντούτοις η ένταση ανάμεσα στις δυο χώρες κάθε άλλο παρά έχει μειωθεί. Ας μη λησμονούμε δε ότι, οι ισορροπίες που προσπαθεί να διατηρήσει ο 80χρονος Προκαθήμενος του Πατριαρχείου Γεωργίας δημιουργούν δυσφορία σε πολλούς ιεράρχες της Εκκλησίας αυτής, οι οποίοι τον θεωρούν... «φιλορώσο»! Αν δε προσθέσουμε σε όλα αυτά και τις, «πάλι με χρόνια, με καιρούς...», διαθέσεις ρεβανσισμού που υποθάλπει η γεωργιανή ηγεσία και την εμμονή του Πατριαρχείου Γεωργίας να θεωρεί «με το στανιό» την Αμπχαζία δικαιοδοσία του, σχηματίζεται μια περίπλοκη εικόνα, ένα πολιτικό και εκκλησιαστικό αδιέξοδο, ένα από τα πολλά που εμφανίστηκαν στο χώρο της πρώην Σοβιετικής Ενώσεως και αμαυρώνουν την ευφορία που δημιουργεί η ψευδαίσθηση της συνοχής του «ρωσικού κόσμου».

Η μυωπία είναι μια ασθένεια, η οποία όπως έχει αποδειχθεί πολλές φορές δεν προσβάλλει μόνο τα μάτια αλλά και την ικανότητα αντιδράσεως στις, ενίοτε, απρόσμενες προκλήσεις του παρόντος. Η Αμπχαζία είναι μια εκκλησιαστική πρόκληση, τα όρια της οποίας, όπως συχνά συμβαίνει μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, όχι μόνο εφάπτονται των ορίων της πολιτικής, αλλά και τα «παραβιάζουν». Θέλει, λοιπόν, «αρετήν και τόλμη» η εξεύρεση της λύσεως που θα επαληθεύσει τις προσμονές ενός μικρού λαού, ο οποίος έχει κάθε δικαίωμα να ορίζει τη μοίρα του και όχι να είναι το μόνιμο θύμα «μεγαλοϊδεατικών» σχεδιασμών.

www.Amen.gr