Ορθοδοξία και Βουδισμός

blog counter

Οι θρησκείες της Ανατολής πάντα ασκούσαν μιά ιδιαίτερη γοητεία στον Δυτικό κόσμο χάρις στον εξωτισμό των εξωτερικών τους στοιχείων. Δεν θα’ναι όμως παρά στον 20ο αι., όταν για πρώτη φορά η Δύση θα έρθει σε άμεση επαφή με αυτές λόγω της έναρξης της «ιεραποστολικής» δραστηριότητας διαφόρων Ανατολιτών «διδασκάλων» που έρχονταν για να αναπληρώσουν το πνευματικό κενό που είχε δημιουργήσει ο «Χριστιανισμός» της Δύσης (Παπισμός- Προτεσταντισμός) σε Αμερική καιΕυρώπη. Σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι τόσο μιά θρησκειολογική μελέτη του Βουδδισμού, όσο το να δείξουμε το ασυμβίβαστο στην πίστη μεταξύ αυτού και της Ορθοδοξίας. Τέλος να τονίσουμε ότι ο Βουδδισμός είναι άθεος αφού για το φιλοσοφικό σύστημα αυτό δεν υπάρχει Θεός!

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Ο Βουδδισμός είναι ένα από τα αρχαιότερα θρησκεύματα καθώς δημιουργήθηκε τον 6^ο αι. π.Χ. Με τον όρο αυτό περιγράφουμε «ένα ευρύ φάσμα θρησκευτικών δοξασιών, φιλοσοφικών αρχών, εθίμων, θεσμών και ηθικών κανόνων που αποδίδονται στον Βούδδα». Αυτό είναι το προσωνύμιο που δόθηκε στον ιδρυτή της εν λόγω θρησκείας, τον Σιντάρτα Γκαουτάμα (περ. 563- 483 π.Χ.), ένα πρίγκηπα του βασιλείου των Σάκκυας, που βρισκόταν στα σύνορα Ινδίας-Νεπάλ.

Σε βρεφική ηλικία μένει ορφανός από μητέρα και έτσι ανατρέφεται πλέον από τον βασιλιά και πατέρα τουSuddhodana καθώς και από την θεία του. Όταν φθάνει στα 16, παντρεύεται και αποκτά ένα γιο. Ο πατέρας του φρόντιζε διαρκώς να μην λείψει τίποτε από τον μέλλοντα διάδοχό του καλλιεργώντας παράλληλα και μία ψεύτικηεικόνα για τη ζωή, δηλαδή ως μιά πορεία δίχως πόνο και φθορά.

Σε ηλικία, όμως, 29 ετών, ο Σιντάρτα ανακαλύπτει την πραγματικότητα όταν για πρώτη φορά αντικρύζει ένα γερασμένο άνδρα, έναν άρρωστο, ένα πτώμα σε αποσύνθεση αλλά και έναν ασκητή. Όλα αυτά προβληματίζουν έντονα τον νεαρό πρίγκηπα οδηγώντάς τον στη σκέψη πως οι υλικές απολαύσεις δεν μπορεί να είναι ο αληθινός σκοπός του ανθρώπου. Έτσι, εγκαταλείπει το παλάτι και την οικογένειά του και πηγαίνει σε άλλες περιοχές για να ζήσει ασκητικά, καθώς, όπως πίστευε, έτσι θα μπορούσε να υπερβεί τον πόνο, την φθορά και τον θάνατο. Ενδύεται τον μοναχικό μανδύα και γίνεται μαθητής φιλοσόφων. Συναναστρεφόταν με ασκητές συζητώντας για τις αιτίες των θλίψεων. Λόγω εξαντλήσεως, αφήνει την νηστεία και αναζητά άλλη οδό ασκήσεως, την εσωτερική που συνίσταται από πνευματικές στερήσεις και αγώνες κατά των επιθυμιών και των αισθημάτων. Στο 7^ο έτος των ασκητικών του αγώνων πέφτει σε έκσταση και οδηγείται σταδιακώς εντός 7 ημερών στην ύψιστη ηρεμία και αυτομακαριότητα (nirvana), γευόμενος την ευδαιμονία της «σωτηρίας». Γίνεται δε βούδδας (Buddha= φωτισμένος, τέλειος, ύψιστος), μόλις λαμβάνει γνώση των 4 ευγενών αληθειών. Μετά από σχετική παράκληση του θεού Βράχμα Suhabati, ξεκινά ιεραποστολή σε ηλικία 36 ετών από το Benares Ινδίας και φθάνει και στην πόλη του. Πλήθος κόσμου τον υποδέχεται όπου πηγαίνει. Πεθαίνει στην πόλη Kusimara ενώ σύμφωνα με σχετικές παραδόσεις θαύματα (σεισμός κλπ.) συνοδεύουν το θάνατό του.

Ο Βουδδισμός διαιρείται σε τρείς βασικές σχολές, η κάθε μία δε εξ αυτών υποδιαιρείται σε επιμέρους κλάδους. Οι κύριες σχολές, λοιπόν, είναι 1^ον) η Χιναγιάνα (Hinayana= Μικρό όχημα) ή αλλιώς Τεραβάντα (Theravada), 2^ον) η Μαχαγιάνα (Mahayana= Μεγάλο όχημα) και 3^ον) η Βατζραγιάνα (Vajrayana= Διαμαντένιο όχημα) που ταυτίζεται με τον Ταντρισμό (Tantrayana). Αυτές οι σχολές διαφέρουν μεταξύ τους σε ορισμένα σημεία, ωστόσο, όλες συμφωνούν στις θεμελιώδεις διδασκαλίες. Άς δούμε ποιές είναι αυτές:

1. Στον Βουδδισμό δεν υπάρχει προσωπικός Θεός-δημιουργός του κόσμου, γι’αυτό και έχει χαρακτηριστεί ως «θρησκεία χωρίς θεό». Έτσι, στη θέση του Δημιουργού του σύμπαντος βρίσκονται αιτίες και καταστάσεις που προέκυψαν συν τω χρόνω. Είναι χαρακτηριστικό πως η σύλληψη της έννοιας «Θεός» (όπως και η ψυχή) θεωρείται υλοποίηση σχετικής φαντασίας του ανθρώπινου νου.

Στην Ορθοδοξία πιστεύουμε σ’ ένα προσωπικό Θεό που δημιούργησε τον κόσμο και τον άνθρωπο από το περίσσευμα της αγάπης Του. Επιπλέον, γνωρίζουμε ότι μεταξύ Θεού και ανθρώπου υπάρχει μεγάλο χάσμα καθώς ο μεν Θεός είναι άκτιστος, ο δε άνθρωπος κτιστός. Όσα δε γνωρίζει ο άνθρωπος για τον Θεό προέρχονται από την αυτοαποκάλυψή Του.

2. Ο Βούδδας- ο ιδρυτής του Βουδδισμού- θεωρείται συνήθως ως ένας άνθρωπος που πέτυχε τον φωτισμό (nirvana) και μπορεί πλέον να καθοδηγήσει τον απλό άνθρωπο στην οδό της αυτοσωτηρίας. Άλλη εκδοχή μιλάει για τον Αιώνιο Βούδδα ως ένα ον χωρίς αρχή και τέλος, δηλαδή κάτι αντίστοιχο του Θεού.

Ο Χριστός, ως ιδρυτής της Εκκλησίας, γνωρίζουμε πως ήταν ο Θεάνθρωπος, το β’ πρόσωπο της Αγ. Τριάδος που σαρκώθηκε και απετέλεσε το ιστορικό πρόσωπο Ιησούς από την Ναζαρέτ. Για τους πιστούς, Αυτός είναι ο μόνος που μπορεί να συντελέσει στην σωτηρία του ανθρώπου.

3. Απόλυτος σκοπός της ζωής για τους βουδδιστές είναι η επίτευξη του φωτισμού και της αυτομακαριότητας (nirvana), ώστε να σταματήσει ο κύκλος των μετενσαρκώσεων (samsara) που αποτελεί ένα μαρτύριο. Για να το επιτύχουν αυτό πρέπει να ξεριζώσουν την δίψα για ζωή χρησιμοποιώντας τον διαλογισμό και γενικά υιοθετώντας έναν ασκητικό τρόπο ζωής. Πιστεύουν δε ότι ο καθένας μόνος του πρέπει να τα καταφέρει, αφού δεν αναμένουν βοήθεια από κάποιο υπέρτατο Ον.

Κατά την ορθόδοξη διδασκαλία, σκοπός της ζωής μας είναι η κατά χάριν θέωση, δηλαδή η (συμ-)μετοχή μας στις άκτιστες ενέργειες του Θεού. Αυτό επιτυγχάνεται όταν καθαρισθεί η καρδιά από τα πάθη, έλθει ο φωτισμός του Αγ. Πνεύματος ώστε να γίνει δεκτική στην χάρη του Θεού. Το μέσο, λοιπόν, εδώ είναι η άσκηση στο να απαρνηθούμε το δικό μας θέλημα και να πορευόμαστε με βάση το Θείο Θέλημα. Σημειωτέον, πως τίποτε δεν μπορεί να γίνει χωρίς την βοήθεια του Θεού.

4. Η διδασκαλία του Βουδδισμού για την μετά θάνατον κατάσταση συνοψίζεται στον όρο samsara, δηλαδή τον αέναο κύκλο μετενσαρκώσεων στον οποίο υπόκεινται όλα τα όντα (άνθρωπος-ζώα-θεότητες κ.ά.) μέχρι να επιτύχουν τον φωτισμό. Η αιτία γι’ αυτή τη διαδικασία βρίσκεται στην συσσώρευση του κάρμα. Ο όρος αυτός σημαίνει την δύναμη που διαμορφώνεται σαν αποτέλεσμα κάθε πράξης. Αναλόγως της δε ποιότητάς της επιδρά θετικά ή αρνητικά στο μέλλον.

Οι Ορθόδοξοι πιστεύουμε ότι μετά τον θάνατο η ψυχή προγεύεται την κατάσταση στην οποία θα βρεθεί μαζί με το πνευματοποιημένο σώμα της μετά την Β’ Παρουσία του Χριστού. Στην Αγ. Γραφή είναι γραμμένο πως μία φορά πεθαίνει ο άνθρωπος, μετά δε ακολουθεί η Κρίση, δηλαδή ο έλεγχος των πράξεών του από τον Θεό. Ζωτικής σημασίας για το πού θα ενταχθεί ο καθένας μας είναι η μετάνοια. Αυτή η προοπτική ωστόσο αφορά μόνο τον άνθρωπο και όχι την άλογη κτίση (δηλαδή τα ζώα ή τα φυτά).

Επιμέλεια: Χρήστος Τσεκούρας - Πτυχ. Φιλοσοφικής

----------------
ΕΣΥ τ. 50, Περιοδικό για νέους με άποψη, ΣΤΗΛΗ: Αντιαιρετικά
ISSN: 1791-5414, Νοεμ - Δεκ. 2007, TPIKOPΦO ΦΩKIΔOΣ 330 56 EYΠAΛIO
e-mail: esy@freemonks.gr